این مقاله مربوط به ترم بهمن ۱۴۰۱می باشد که توسط آقایان سید محمد آل نبی و سیدمتین میرحجازی دانش پژوهان سطح دو مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی است.

عبدالرسول عبودیت در سال ۱۳۳۳ در شهر اصفهان به دنیا آمد، او پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی و متوسطه در اصفهان سال ۱۳۵۲ در دانشگاه صنعتی شریف پذیرفته شد، در سال ۱۳۵۸ فارغ التحصیل گردید، آنگاه سالهای ۵۸ و ۵۹ را در اصفهان به خواندن ادبیات و فقه و اصول گذراند درسال ۱۳۵۹ وارد حوزه علمیه قم شد و به ادامه تحصیل در فقه و اصول مشغول شد، در کنار دروس فقه واصول به یاد گیری فلسفه در موسسه در راه حق همت گماشت و پس از چند سال شرکت در دروس خارج آیات عظام به طور تخصصی به تحقیق در علم فلسفه مشغول گردید. هم اکنون استاد فلسفه و کلام است و نرم افزار مجموعه آثار وی توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی منتشر شده است.

متن مقاله در پی می آید:

چکیده

معرفی و مطالعه  آثار عبدالرسول عبودیت به جهت روانی قلم و در عین حال بهره مندی از عمق لازم می تواند برای دغدغه مندان ارائه ی فلسفه به زبان ساده قابل توجه باشد.

در این مقاله چهار اثر از کتاب های استاد عبودیت  بررسی اجمالی شده است. وی در درآمدی بر نظام حکمت صدارایی نظام مند بودن فلسفه صدرایی  را به تصویر می کشد و نیز دغدغه ی معرفی حکمت صدرایی را به فیلسوفان غربی دارد. خطوط کلی حکمت متعالیه خلاصه ای برای این کتاب و با رویکرد آموزشی است.

فلسفه ی مقدماتی می تواند نمای کلی و ابتدایی خوبی  از حکمت متعالیه نشان دهد. نمایی که مبتنی بر خوانش شهید مطهری است. و خداشناسی فلسفی نیز می‌تواند بیان گر کاربرد حکمت اسلامی در اندیشه های پایه ای اسلام و نیز آموزشی بودن این مسائل باشد.

واژگان کلیدی:

عبودیت، فلسفه اسلامی، آثار فلسفی، فلسفه به زبان ساده

مقدمه:

بی شک عبد الرسول عبودیت نامی آشنا برای  اهالی علوم عقلی در زمان معاصر است. وی یکی از بهترین فلسفه دانان  و شارحان  و مدرسان حال حاضر حکمت صدرایی است. او در سال ۱۳۳۳ شمسی در اصفهان مهد فلسفه و عرفان اسلامی[۱] چشم به جهان گشود.

آثار ایشان در فلسفه ی اسلامی به آثار گفتاری و نوشتاری قابل تقسیم است. در این مقاله سعی شده است برخی آثار گفتاری ایشان مورد بررسی قرار گیرد. در زمینه ی فلسفه اسلامی چندین کتاب و تعداد زیادی مقاله از وی به چاپ رسیده که چهار کتاب درآمدی بر نظام حکمت صداریی، فلسفه مقدماتی، خطوط کلی حکمت متعالیه و مبانی اندیشه اسلامی (خداشناسی) را مورد بررسی اجمالی قرار داده ایم.

قطعا آگاهی اجمالی از آثار عبدالرسول عبودیت می تواند دورنمایی خوبی برای دانش‌پژوهان مبتدی نسبت به دیدگاه های ایشان باشد. علاوه بر اینکه ترغیب کننده ی خواننده به مطالعه تفصیلی به جهت روانی قلم نویسنده و نیز دقت خوب ایشان در فلسفه اسلامی خواهد بود.

این مقاله از چهار بخش اصلی و یک نتیجه تشکیل شده است. بخش اصلی همان معرفی آثار استاد عبودیت است.

درآمدی بر نظام حکمت صداریی[۲]

کتاب نظام حکمت صدرائی نوشته آقای عبدالرسول عبودیت به معرفی ملاصدرا و نظام فلسفی اش می پردازد. این کتاب در سه جلد به نگارش در آمده است. همچنین با استقبال و بازخورد خوبی در فضای علمی مواجه شده است.

 ملاصدرا فیلسوفی نظام ساز است و فیلسوف نظام ساز در بند معرفی نظام فلسفی خود نیست. فیلسوف نظام ساز بیشتر به اثبات ادعاها فلسفی خود می پردازد. معرفان نظام های حکمی واسطه هایی هستند که افکار فلسفی را برای فیلسوفان آینده ساده تر می کنند. از این استاد عبودیت در این اثر به‌ معرفی نظام فلسفی صدرالمتالهین می پردازد.

همچنین این کتاب برای معرفی حکمت متعالیه به فیلسوفان غرب نگاشته شده است. او در پی اثبات مسائل فلسفه اسلامی و دفاع از آنها در برابر اشکالات است. همت نگارنده بر این است که تصویر خرد و کلان از حکمت متعالیه بدهد.

این کتاب در یک مدخل و پنچ بخش تنظیم شده است:

مدخل دارای ۲ فصل:

• فصل اول درباره ی صدرالمتألمین؛
• فصل دوم درباره ی هویت حکمت متعالیه؛

پنچ بخش:

هستی شناسی. جهان شناسی. معرفت شناسی، خدا شناسی و انسان شناسی.

خطوط کلی حکمت متعالیه[۳]

این کتاب به منظور معرفی نظام فلسفی حکیم بزرگ، صدر المتألهین شیرازی، و معرفی حکمت متعالیه به فیلسوفان غرب نگاشته شده است. کتاب فشرده ای از مباحث کتاب سه جلدی «درآمدی به نظام حکمت صدرائی» است. هدف از تدوین آن تألیف کتابی متناسب با درس حکمت متعالیه برای تدریس به دانشجویان است.

خطوط کلی حکمت متعالیه برای کسانی مفید است که دست کم در حد کتاب « نهایه الحکمه» یا «اشارات» این سینا با فلسفه آشنایی دارند.[۴] معرفی مکتب فلسفی یک اندیشمند به صورت مختصاتی و خطوط کلی کار بسیار ارزشمندی است و میتواند گام رو به جلویی جهت معرفی هر چه بهتر افکار وی باشد.

این اثر نیز طبق چینش ویژه ی ایشان در حکمت متعالیه به پنج موضوع در چند بخش تقسیم می شود. موضوعات مورد بحث شامل معرفت شناسی، وجود شناسی، جهان شناسی، انسان شناسی و خداشناسی است.  مطالب به طور روان و خلاصه اما پر فایده و کافی ارائه شده است.

فلسفه مقدماتی:[۵]

این اثر مجموعه ای اجمالی و مقدماتی از فلسفه اسلامی است و برخی مسائل مهم و مفاهیم اساسی فلسفه اسلامی در آن آورده شده است. این کتاب بر اساس آرای شهید مطهری است و استاد عبودیت فقط آن ها را جمع آوری کرده است.

عبودیت این کتاب را به منظور آشنایی اجمالی با کلیات فلسفه اسلامی و نظریات و بیان شهید مطهری (رحمت الله علیه) نگاشته است و برای شروع فلسفه کتاب مفیدی است.

 عبارات شهید در این کتاب از سبک گفتاری به نوشتاری تبدیل، و موارد تکراری ملال آور حذف گردیده است.  در مواردی نیز در تقدم و تاخر مطالب تصرف شده است. افزون بر این، تبویب و تنظیم مباحث از گردآورنده است.

عنوان فصل های این اثر بدین صورت است: احکام مفهوم وجود، احکام حقیقت وجود، احکام عدم، ادراک، مواد ثلاث، علیت، مقولات، تغییر، ذات الهی، صفات الهی و افعال الهی.

خداشناسی فلسفی[۶]

این کتاب از سری مباحث مبانی اندیشه اسلامی (طرح ولایت) است. موضوع این کتاب خداشناسی یعنی اثبات خدا و صفات و راه های پی بردن به آن است.

این کتاب جهت تقویت مبنایی ترین اصل دین اسلام از جهت فلسفی نگاشته شده است. نویسنده این اثر را برای مخاطب جوانان تحصیل کرده نگاشته است.

این کتاب در فصل های راه های خداشناسی، اثبات خداوند و صفات خداوند تدوین شده است. و برخی مسائل عمقی حکمت متعالیه مانند تفسیر دقیق ملاصدرا از علیت و حقیقت ربطی معلول برای خوانندگان با زبان ساده فلسفی بیان شده است.

«خداشناسی فلسفی» با همکاری مجتبی مصباح و عبدالرسول عبودیت نگاشته شده است

نتیجه گیری:

آثار استاد عبودیت به جهت آشنا کردن حکمت دوستان و نیز عمق دادن فهم فلسفه اسلامی نگاشته شده است. وی قلمی روان دارد و فلسفه را به زبان ساده بیان می کند. آثار ایشان دارای سطح بندی است و می تواند سیر مناسبی جهت آشنایی اجمال به تفصیل برای حکمت آموزان باشد. آثار ایشان می تواند از گزینه های مطرح برای آغاز تحصیل فلسفی باشد. در این بین درآمدی بر نظام حکمت صدرائی اثری شاخص است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. نیز خلاصه این اثر به نام خطوط کلی حکمت متعالیه، به عنوان کتاب درسی مورد استفاده قرار می گیرد. فلسفه مقدماتی نمایی کلی از فلسفه با استفاده از آثار شهید مطهری است و خداشناسی فلسفی نیز قسمتی از طرح ولایت، تحت نظر مرحوم آیت الله مصباح است.

منابع:

• عبودیت، عبدالرسول؛ نظام حکمت صدرائی، انتشارات سمت، تهران
• ————–؛ خطوط کلی حکمت متعالیه،انشارات سمت،۱۳۹۶
• ————–؛ فلسفه مقدماتی،انتشارات سمت،۱۳۹۶
• ————–؛ خداشناسی فلسفی، انتشارات موسسه امام خمینی(ره)،۱۳۹۸

 

[۱] بررسی حکما و عرفای اصفهان

[۲] عبودیت، عبدالرسول؛ نظام حکمت صدرائی، ج ۱، مقدمه. و نیز، همان؛ فهرست مطالب.

[۳] عبودیت، عبدالرسول؛ خطوط کلی حکمت متعالیه؛ مقدمه، فهرست.

[۴] این بخش یا بررسی کلی کتاب نگارش شده است.

[۵] عبودیت، عبدالرسول، فلسفه مقدماتی

[۶] عبودیت، عبدالرسول؛ خداشناسی فلسفی

 

پیوندک :  https://mfalsafe.ir/?p=115571