درس اخلاق حجت الاسلام و المسلمین کفیل
سلسله جلسات درس اخلاق استاد کفیل
اولین جلسه درس اخلاق استاد حجت الاسلام و المسلمین کفیل در مرکز اموزش تخصصی فلسفه اسلامی مورخه ۳۰ آبان ۱۴۰۲
✅ صلوات امام عسکری بر حضرت زهرا و تاثیر آن
✅دستورالعمل های مرحوم امام
✅ معیارهای حزب اللهی بودن در قرآن
✅فرازهایی از دعای روز سه شنبه
✅ حدیث عقل از امام کاظم
بسم الله الرحمن الرحیم
پیامبر اکرم (ص) خطاب به حضرت فاطمه (س) فرمودند: «یا فاطمه من صلّی علیک غفر الله له و ألحقه بی حیث کنت فی الجَنّه » . عرض ارادت به هر نحوی خوب است ولی صلوات به نحوی که امام حسن عسکری (ع) بیان کرده اند نوعی جامعیت دارد . شایسته است که این صلوات حفظ و توسط سخنرانان نیز ترویج شود . این صلوات در کتاب مفاتیح در ذیل صلوات بر حجج طاهره آمده است .
مرحوم امام خمینی پیغامی ۱۵ بندی را ابلاغ کردند که غالب بند های آن عبادی بود . در یکی از بند ها ذکر شده است که دعاهای روزها خصوصا دعای روز سه شنبه را حتما بخوانید . به نظر می رسد علت تاکید بر دعای روز سه شنبه به دلیل وجود این سه جمله در آن است : اللهم اجعلنی من جُندک فإنّ جُندک هم الغالبون و اجعلنی من حزبک فإنّ حزبک هم المفلَحون و اجعلنی من أولیائک فإن أولیائک لا خوف علیهم و لا هم یحزنون . انسان درخواست دارد که هم جزء لشگر خدا باشد هم حزب خدا و هم اولیاء خدا .
مراد از جند الله بودن : لشگر خدا بودن به این معنا است که انسان تلاش بر اجرای اراده تشریعی الهی را داشته باشد و با کسانی که مقابل اراده تشریعی الهی هستند مقابله کند . همه این موارد به این دلیل است که هدف انسان بندگی است « و ما خلقتُ الجِنَّ و الإنس إلّا لیعبدونِ » و بندگی یعنی جریان اراده تشریعی الهی در عالَم . شاهد مثال آن نیز فقه است که از ۵۲ کتابش ۴۲ کتاب آن مربوط به دنیا است به عبارت دیگر در تحقق آن قصد قربت شرط نیست ولی لازم است طبق اراده تشریعی الهی صورت پذیرد مثلا در قضاوت اگر کسی نیت کسب درآمد داشته باشد ولی بر طبق شریعت حکم صادر کند قضاوتش صحیح است . تمام کتب مربوط به اطعمه و اشربه و عقود و ایقاعات همینگونه هستند . بنابراین پاسخ شبهه جدایی دین از دنیا نیز روشن است چراکه ۴۲ کتاب از ۵۲ کتاب فقه مربوط به دنیا است که هزاران آیه و روایت مربوط به آنها صادر شده است . تمام این موارد تبیین بندگی خدا هستند و جُند الله بودن نیز به معنای مقابله کردن با افراد مخالف اراده تشریعی الهی است . اساس فعالیت حوزه علمیه نیز شناخت اراده تشریعی الهی و مقابله با مخالفین آن است که در صورت تحقق ، پیروزی جُند خدا حتمی است .
ملاک حزب اللهی بودن : حزب اللهی بودن ۲ ملاک دارد تولی و تبری . تولی در آیه ۵۶ سوره مائده بعد از آیه ولایت مطرح شده است . « و من یتولّ الله و رسوله و الّذین آمنوا فإنّ حزب الله هم الغالبون » و تبری نیز در آیه انتهایی سوره مجادله بیان شده است « لا تجد قوماً یؤمنون بالله و الیوم الآخر یوادّون من حادَّ اللهَ و رسولَه » به این معنا که اگر کسی به خدا و رسولش ایمان دارد نمی تواند نسبت به کسانی که با خدا و رسولش دشمنی دارند مودت داشته باشد . « و لَو کانوا آبائهم أو أبنائهم أو إخوانهم أو عشیرتهم » انسان باید نسبت به پدر مشرکش نیز مصاحبت جمیل داشته باشد ولی نمی تواند او را دوست داشته باشد . حتی نسبت به فرزندی که با خدا و رسولش دشمنی دارد نیز به دلیل صله رحم باید ارتباطی برقرار کند ولی نباید او را دوست داشته باشد . « أولئک حزب الله ألا إنَّ حزب الله هم المفلحون » . حزب اللهی بودن در قرآن کریم تنها همین دو ملاک را دارد حتی اگر فردی مرتکب گناه نیز شده باشد . گرچه نماز و انفاق نیز بسیار مهم هستند ولی ملاک حزب اللهی بودن نیستند . تنها ملاک آن محبت و کینه است ، هل الدین إلّا الحبّ و البغض . قرآن کریم تاریخ انقضا ندارد بنابراین تولی و تبری در زمان ما نیز کاملا قابل تطبیق بر جنایتکارانی همچون ترامپ و نتانیاهو و برخی سران کشور های عربی است .
ملاک های اولیاء الله بودن از منظر قرآن ، ایمان و تقوای مستمر است . در حدیث عقل از امام موسی بن جعفر (ع) عباراتی از قول لقمان آمده است « إنَّ الدنیا بحر عمیق قد غرق فیها عالَم کثیر و لتکن سفینتک فیها تقوی الله » بنابراین تا هنگامی که اوامر و نواهی خدا مورد توجه باشد انسان درون این کشتی خواهد بود . پس نمی توان لحظه ای از کشتی خارج شد و سپس بازگشت چراکه این دنیا اقیانوسی عمیق است . « و حَشوها الإیمان » به این معنا که کشتی تقوا باید از ایمان پُر شده تا بتواند در برابر طوفان هایی همچون شهوت و غضب تاب آوری داشته باشد . بنابراین هرچه باور های انسان جدی تر باشد ، تقوای انسان قوی تر خواهد بود . در ادامه روایت بیان شده است که بادبان این کشتی توکل ، ناخدای آن عقل ، قطب نمای آن علم و فرمان آن صبر است . طبق بیان قرآن کریم به اولیاء الله در همین دنیا بشارت هایی داده می شود مانند اینکه خواب های خوبی می بینند و گاهی حتی تدبیر امورشان در خواب رخ می دهد . بنابراین یکی از تفاوت های اولیاء الله با دیگران در میزان استفاده از خواب و بیداری است .
طبق آیه نَفر تمامی فعالیت های طلبگی لازم است که دارای پیوست تحذیری باشد به این معنا که زمینه خداترسیِ مخاطب را فراهم کند . به عنوان مثال حتی در ابتدای پیامک خود نیز بسم الله را بنویسد و ذکر بسم الله خود عامل جلوگیری از نوشتن یا گفتن موارد بسیاری همچون دشنام است . بنابراین هر کاری که نتوان در ابتدای آن بسم الله گفت کاری است که نباید انجام شود . در نتیجه ملاک کار طلبگی « لعلهم یحذرون » است .
السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
جلسه دوم مورخه ۲۱ آذر :
✅تسلیم محض اهل البیت بودن
✅علوم عقلی در راستای فهم کتاب و سنت باید باشد
✅فلسفه تسمیه نام حضرت زهرا سلام الله علیها
بسم الله الرحمن الرحیم
در کتاب علل الشرایع روایتی آمده است مبنی بر اینکه فردی از حسین بن روح ( نائب خاص امام زمان ) می پرسد که چرا خداوند دشمنش را بر ولیّ خود پیروز می گرداند ؟ حسین بن روح در پاسخ به این سوال تحلیل جالبی ارائه می دهند . اما فردی که سوال کرده بود احتمال می داد که پاسخ ایشان از جانب خود باشد نه امام ؛ فلذا بار دیگر خدمت حسین بن روح رسیده و ایشان بلافاصله می فرمایند : « لَاَن اَخِرَّ من السماء فتَخطَفُنی الطیر أو تهوی بیَ الریح فی مکان سحیق أحبُّ الیَّ مِن أن أقول فی دین الله برأیی .» به این معنا که اگر از آسمان افتاده و طعمه پرندگان شوم یا طوفان مرا به مکان دور افتاده ای منتقل کند برای من بهتر از آن است که در دین خدا نظر خود را بگویم . نکته قابل توجه آن است که این سخن را کسی بر زبان جاری ساخته است که نزدیک به معصوم است و سوال مخاطب نیز از مسئله ای شرعی نیست . لازم است که روایاتی همچون روایات باب صفات قاضی در وسائل الشیعه را بررسی کرده تا روی مرز به طور صحیح حرکت کنیم .
وظایف انسان گاهی ایمانی است و گاهی صنفی . وظایف صنفی طلاب طبق آیه نفر تفقه و انذار است . و در انذار نیز لازم است که روی مرز حرکت کرده تا دچار خطا نشویم . در کتاب کافی باب التسلیم از امام صادق (ع) نقل شده است : « من سرَّه أن یستکملَ الإیمانَ کُلَّه فلیقل القول لی فی جمیع الأشیاء ما قاله آل محمد (ص) فی ما بلغنی منهم و فی ما لم یبلغنی و فی ما أسَرّوا و فی ما أعلنوا » اگر کسی دوست دارد ایمانش کامل گردد لازم است به مرحله ای برسد که بگوید نظر من همان نظر آل محمد (ص) است چه در موارد پنهان شده و چه در موارد اعلان شده که به او رسیده است یا خیر . در دعای بعد از نماز عید غدیر نیز عباراتی به همین مضمون وارد شده است : «… اللهم إنا نُشهدک أنّا نَدین بما دان به محمد و آل محمد و قولنا ما قالوا و دیننا ما دانوا به . ما قالوا به قُلنا و ما دانوا به دِنّا و ما أنکروا أنکرنا و من والَوا والَینا و من عادَوا عادینا و من لعنوا لَعَنّا و من ترحّموا علیه ترحّمنا علیه و من تبرّئوا منه تبرَّئنا منه … آل محمد أئمتنا فبهم نأتَمُّ و إیّاهم نُوالی و عدوَّهم عدوالله نعادی فاجعلنا معهم فی الدنیا و الآخره و من المقرّبین » . مضمون دعا این است انسان خواهان آن است که در عرصه اندیشه ، انگیزه ، گرایش و رفتار همانند پیامبراکرم(ص) و اهل بیت ایشان باشد و با همین حالات زندگی کرده و در همین حالت نیز از دنیا رود . رسیدن طلاب به این مقام که مقام استکمال ایمان است به این صورت است که در عرصه طلبگی به دنبال گفته ها و نظریات اهل بیت (ع) باشد . نباید زیست طلبگی به صورتی باشد که گفتار و عملمان بر خلاف اهل بیت (ع) باشد .
بنابراین لازم است که ارتباط با کتاب و سنت همواره برقرار باشد و این امر با نگاه به سیره علمای فلسفه نیز روشن می شود . علامه مصباح خود در کتاب و سنت تحقیقات بسیار کرده و علوم عقلی را در راستای فهم کتاب و سنت می دانند . به عنوان مثال ایشان در سنین جوانی بر «ابواب سماء و عالَم » بحار الأنوار و همچنین کتاب «معانی الأخبار» تعلیقه زده اند و سعی بر حل تعارضات روایات داشته اند . همچنین مجموعه کتب معارف قرآن نیز یکی از مصادیق ارتباط شدید علامه مصباح با کتاب و سنت است . علامه طباطبایی نیز با کتاب و سنت ارتباط بسیاری داشته اند و از جمله مصادیق آن مطالعه کامل بحار الأنوار برای سه بار ، چاپ وسائل الشیعه با تحقیقات علامه طباطبایی و تألیف تفسیر رواییِ « البیان فی تطبیق بین الحدیث و القرآن » در شش جلد می باشد . در نتیجه حضور در فضای فلسفی نباید مانع ارتباط با کتاب و سنت شود چراکه پرچمداران فلسفه در عصر ما همچون علامه طباطبایی ، علامه مصباح و علامه جوادی آملی خود ارتباط بسیاری با کتاب و سنت داشته اند .
اگر ارتباط خود با کتاب و سنت را حفظ کنیم می توانیم مباحث فلسفی را در خدمت کتاب و سنت به کار بریم و در غیر اینصورت هم از منابع اصلی دین محروم شده و هم در مباحث فلسفی توفیقی نخواهیم یافت چراکه فلسفه بدون کتاب و سنت کارایی لازم را ندارد . شخصیت های اثر گذار در دوران معاصر هم با کتاب و سنت انس داشته و هم در حکمت متبحر بوده اند .
به مناسبت ایام فاطمیه روایتی را در عظمت حضرت فاطمه زهرا (س) بیان می کنیم . مضمون روایت به این صورت است که حضرت زهرا (س) در ورودی جهنم توقف داشته و به فردی می نگرند که مومن است ولی به سوی جهنم رانده می شود . در این هنگام به خداوند متعال خطاب می کنند « یا ربّ سمَّیتَنی فاطمه و فَطمتَ بی مَن تَوَلَّنی أو تولّی أحداً مِن ذریّتنی من النار و وعدک الحقُّ و أنت لا تُخلِفُ المیعاد » به عبارت دیگر فلسفه نام گذاری حضرت زهرا (س) دور کردن دوستداران ایشان از آتش است . در این هنگام خداوند متعال می فرمایند : « یا فاطمه صَدَقتِ إنّی سَمَّیتُکِ فاطمه و إنّما أمرتُ عبدی هذا إلی النار لتشفعی أنتِ فاُشِفِّعُکِ » یعنی شفاعت تو را بپذیرم تا « یتبیّن موقفکِ عندی و مکانتکِ لَدیَّ » .
السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
سه شنبه ۱۹دی ۱۴۰۲
✅ تبیینی از قیام ۱۹ دی
✅ فضیلت های ماه رجب
✅ برتری شب اول ماه رجب بر لیله الرغائب
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب « تاریخ سیاسی معاصر ایران » اثر سید جلال الدین مدنی مطالب مهمی را درباره روز ۱۹ دی بیان کرده است . در ۱۷ دی ۱۳۵۶ روزنامه اطلاعات مطلبی با عنوان « ایران ، استعمار سرخ و سیاه » منتشر کرد که در بخش هایی از آن قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را نتیجه همکاری استعمار سرخ و سیاه در مقابل انقلاب سفید ( اصلاحات ارضی ) اعلام می کند به این صورت که آن قیام را توطئه مالکان بزرگ همراه با تحریک مردم توسط روحانیت می داند و در ضمن آن مرحوم امام خمینی را مردی بی اعتقاد ، ماجراجو ، وابسته به مراکز استعماری و به دنبال مناصب سیاسی معرفی می کند ( نعوذ بالله ) . این مطلب علاوه بر اهانت به مرحوم امام خمینی در صدد بیان روایتی جعلی از اصلاحات ارضی و فضای سیاسی قیام ۱۵ خرداد است . در ادامه ، مقاله روزنامه اطلاعات مرحوم امام خمینی را سید هندی معرفی کرده و به بیان علل این نام گذاری از قبیل زندگی در هندوستان و همکاری با سرویس های اطلاعاتیِ انگلیس یا سرودن اشعاری عاشقانه با تخلص «هندی» می پردازد . نویسنده این مقاله در ادامه روز ۱۵ خرداد را روز اتحاد دشمنان ملت در لباس مقدس روحانیت معرفی کرده و از آن به عنوان خاطره ای دردناک نام می برد . به سبب انتشار این مطلب ، مردم قم در روز ۱۸ دی ماه در روبروی مدرسه علمیه خان تجمع نموده و به سمت بیوت مراجع از جمله آیت الله گلپایگانی (ره) حرکت نموده و ایشان نیز آنان را تأیید کردند . در صبح روز ۱۹ دی ، طلاب و مردم تجمع و راهپیمایی کردند ولی ساواک و نیروی های نظامی حدود ۸۰ نفر را به شهادت می رسانند . پس از این واقعه ، قیام های مردمی به مناسبت بزرگداشت شهدای روز ۱۹ دی در اقصی نقاط کشور رخ داد که در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی گردید . متاسفانه امروزه مرحوم امام خمینی نه از سوی بیگانگان بلکه از سوی برخی عمامه به سر ها مانند پسر آیت الله حائری شیرازی و آقای اکبر نژاد مورد اهانت قرار می گیرند . راه مقابله با این شبهه افکنی ها گسترش اطلاعات درباره تقوا ، معنویات و اخلاص مرحوم امام خمینی است تا مبادا مورد لغزش و شک در اصل انقلاب قرار گیریم . بسیاری منتظرند انقلابی که با روحانیت شروع و گسترش پیدا کرد با روحانیت نیز مورد صدمه قرار بگیرد همانطور که مرحوم امام خمینی نیز تفکر عدم تشکیل حکومت در عصر غیبت را تفکری زنده در حوزه ذکر می کنند . برای دفاع از انقلاب نیز وظیفه اصلی باید تقویت تقوا و احسان باشد چراکه خداوند متعال وعده همراهی با متقین و محسنین را داده است . ماه رجب نیز فرصت مغتنمی جهت ارتقای تقوا است که خداوند می فرماید :« و العاقبه لِلمُتّقین » .
ماه رجب شروع فصل بندگی و یکی از ماه های حرام است . در روایت آمده است « إنَّ رجب شهر الله العظیم لا یُقاربه شهرٌ مِن الشّهور حُرمتاً و فضلاً » البته تمام این فضائل در مرتبه ای پس از ماه مبارک رمضان قرار دارد و اینگونه ذکر فضائل ، مانند فضائلی است که برای برخی صحابه نقل شده است در حالیکه تمام صحابه پس از امیر المومنین و دیگر معصومان قرار دارند . در بیان فضائل ماه ها و روز ها نیز ماه رمضان استثناء است . در ادامه روایت بیان شده است یک روز روزه در ماه رجب نتایجی همچون کسب رضوان الهی ، دور کردن غضب الهی از خود و بسته شدن دربی از درب های جهنم را در پی دارد . در روایتی دیگر نقل شده است « رجب شهر الاستغفار لِأمتی فأکثرو فیه الاستغفار إنّه غفور رحیم » .
طبق روایات شب اول ماه رجب از لیله الرغائب با اهمیت تر است . اساسا لیله الرغائب در میان عامه مردم اهمیت بسیاری یافته است اما روایات صحیحه ای دال بر اهمیت آن وجود ندارد و این بر خلاف شب اول ماه رجب است که در روایات متعدد از آن در کنار شب نیمه ماه رجب یاد شده است . از امام علی ( علیه السلام ) نقل شده است که ایشان در چهار شب علاقه بسیاری به عبادت داشتند : شب اول ماه رجب ، شب عید فطر ، شب عید قربان و شب نیمه شعبان .
در انتهای جلسه ذکر خاطره ای از مرحوم علامه طباطبایی خالی از لطف نیست . نقل شده است که روزی یکی از علما به همراه مداح اهل بیت (ع) به خانه مرحوم علامه رفته و ایشان درخواست روضه کردند . آن مداح روضه حضرت علی اکبر را با اشعار ایرج میرزا خواند . مرحوم علامه در انتها می فرمایند کاش ایرج میرزا این بیت از شعر را به من می داد و من در ازای آن المیزان را می دادم !
السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
جلسه چهارم ۱۵ اسفند ۱۴۰۲
آمادگی و اعمال ماه مبارک به وژه برای طلاب
مورخه سه شنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳
✅ توصیه به خواندن صلوات حضرت زهرا سلام الله علیها
✅ آسیب عحب و کبر
✅ فلاح یکی از قله‌های اخلاق است
✅ فلسفه صدقه: رشد صدقه دهنده
✅ باید آب نماز را به پای درخت وجود ریخت نه گازوئیل گناه را ❗️
✅ نماز نیاز به صبر و اصطبار دارد
