بسم الله الرحمن الرحیم

اشاره:

علم النفس فلسفی اصطلاحی است که شاید با این ترکیب کمتر شنیده شده باشد، اما مباحث آن از دیرباز مطرح بوده، به گونه ای که بخش چشم گیری از آثار فلاسفه از یونان باستان نظیر افلاطون و ارسطو و دانشمندان دیگر را به خود اختصاص داده است.

کتاب علم النفس فلسفی آیت الله غلامرضا فیاضی از آخرین آثاری به شمار می آید که این موضوع را از دریچه فلسفی کاویده است.

علم النفس فلسفی بر اساس اصول عقلی به بحث هایی درباره نفس می پردازد، از جمله این که آیا نفس بسیط است یا مرکب؟ نحوه تجرد آن چگونه است؟ در قلمروی نفس، جبر حاکم است یا اختیار؟ رابطه نفس به عنوان یک جوهر مجرد با بدن به عنوان یک جوهر مادی چگونه است؟

مفاهيم و اصطلاحات، عنوان دو درس ابتدايي كتاب است كه در آن نفس از نگاه افلاطون، ارسطو، ابن سينا و متأخران و نيز علم‌النفس و علم‌النفس فلسفي تعريف مي‌شود. در ادامه نه درس به انواع نفس اختصاص پيدا مي‌كند. ديدگاه قدما و متأخران درباره‌ي انواع نفس، بيان ديدگاه‌ها درباره‌ي وحدت يا تعدد نفوس همه‌ي انسان‌ها، ديدگاه‌ها درباره‌ي وحدت يا كثرت نفس در هر شخص، براهين ملاصدرا بر نظريه‌ي وحدت نفس و قوا و بررسي اشكالات وارده، قواي نفس از ديدگاه فيلسوفان مشاء، ادله‌ي ابن سينا بر وحدت نوعي نفوس، ملاصدرا و كثرت نوعي نفوس و بالاخره ادله‌ي نقلي از قرآن و روايات بر اختلاف نوعي نفوس از مطالب مطرح شده در اين دروس است.

مبحث تجرد نفس و بيان ديدگاه‌هاي مادّيّون، فيلسوفان مشاء و ملاصدرا درباره‌ي مادّي‌انگاري يا تجرّد نفس، مطالب چهار درس بعدي را تشكيل مي‌دهد. ديدگاه‌هاي فيلسوفان درباره‌ي حركت نفس به ويژه حركت جوهري در ادامه ذكر مي‌شود. حدوث و قدم و مبحث حدوث نفس و استدلال به دوازده دليل عقلي و چهار دليل نقلي در اين باره و همچنين استدلال به نه دسته دليل قرآني بر حدوث نفس، پيش از بدن و هفت دسته دليل روايي، مورد توجه نگارنده در دروس بعدي است. سپس مولف بحث تناسخ و ادله‌ي آن را واكاوي كرده و آنگاه جاودانگي نفس و بيان ديدگاه‌هاي مختلف در اين زمينه و استدلال موافقان و منكران جاودانگي نفس را بررسی می کند. دو درس پاياني هم به سعادت نفس و تعريف آن و بيان مصايق سعادت اختصاص دارد.

این کتاب که عنوان شایسته تقدیر گروه علمی فلسفه و کلام سیزدهمین همایش کتاب سال حوزه را کسب کرده، برای طلاب حوزه های علمیه و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد رشته فلسفه به عنوان متن آموزشی درس علم النفس و یکی از منابع همین درس در مقطع دکتری تدوین شده است.

   کانال مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی در ایتا

کانال مرکز آموزش تخصصی فلسفه اسلامی در سروش